Dự lễ trao giải thưởng còn có Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Hà Nội Nguyễn Duy Ngọc; lãnh đạo các ban, bộ, ngành trung ương; đại diện các đại sứ quán, tổ chức quốc tế tại Việt Nam và các nhà khoa học xuất sắc của Việt Nam và thế giới.

Lễ trao Giải thưởng VinFuture 2025 là tâm điểm của Tuần lễ Khoa học VinFuture, diễn ra từ ngày 2 đến ngày 6-12, tại Hà Nội. Với chủ đề “Cùng vươn mình - Cùng thịnh vượng”, chuỗi sự kiện quốc tế thường niên năm nay tiếp tục khẳng định sứ mệnh của VinFuture trong việc kết nối tri thức, khơi dậy khát vọng phụng sự và nâng tầm vị thế của Việt Nam như một trung tâm khuyến khích khoa học và đổi mới sáng tạo của thế giới.

Giáo sư Sir Richard Henry Friend - Chủ tịch Hội đồng Giải thưởng VinFuture

Phát biểu khai mạc Lễ trao giải VinFuture 2025, Giáo sư Sir Richard Henry Friend, Chủ tịch Hội đồng Giải thưởng VinFuture bày tỏ niềm tự hào đồng hành cùng Quỹ suốt 5 năm với sứ mệnh đưa khoa học phụng sự nhân loại. Ông nhấn mạnh rằng các nhà khoa học được vinh danh năm nay đã mang đến những phát kiến xuất sắc, tạo ra lợi ích thiết thực cho hàng triệu người và nhắc nhở rằng khoa học gắn liền với trách nhiệm vì tương lai bền vững.

Ông điểm lại hành trình ghi dấu ấn của VinFuture qua những mùa giải: nhiều nhà khoa học sau khi được vinh danh đã tiếp tục nhận các giải thưởng cao quý như Nobel. Trong đó có GS Omar Yaghi (Nobel Hóa học 2025), GS Katalin Kariko và GS Drew Weissman (Nobel Y sinh 2023), các nhà khoa học AI của Google DeepMind (Nobel Hóa học 2024) và GS Geoffrey Hinton (Nobel Vật lý 2024).GS Friend khẳng định VinFuture đang vượt ra ngoài khuôn khổ một giải thưởng, trở thành cầu nối tri thức toàn cầu. Ông gửi lời tri ân tới Hội đồng Giải thưởng và chúc mừng các chủ nhân VinFuture 2025.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn Phát biểu tại buổi lễ trao giải VinFuture 2025

Phát biểu tại buổi lễ, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh chủ đề Giải thưởng năm nay “Cùng vươn mình - Cùng thịnh vượng” như một lời kêu gọi mang tính toàn cầu về phát triển trên tinh thần đoàn kết, sẻ chia và mở ra cơ hội cho mọi quốc gia. Ông khẳng định tinh thần ấy đã định hình hành trình 5 năm của Giải thưởng, nơi không chỉ tôn vinh các công trình khoa học xuất sắc mà còn tạo ra những diễn đàn đối thoại giá trị giữa giới khoa học, doanh nghiệp và nhà hoạch định chính sách, góp phần mở lối cho tư duy và mô hình hợp tác mới.

Sau 5 mùa giải, hơn 6.000 đề cử từ gần 110 quốc gia và vùng lãnh thổ đã được gửi về; 48 nhà khoa học kiệt xuất được vinh danh ở các lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, năng lượng sạch, công nghệ sinh học, vật liệu mới, y học chính xác và an ninh lương thực.

Đại biểu tham dự buổi lễ trao giải tại VinFuture 2025

Chủ tịch Quốc hội bày tỏ trân trọng đối với tâm sức của những người sáng lập Quỹ, đặc biệt là ông Phạm Nhật Vượng và phu nhân, vì đã góp phần lan tỏa giá trị nhân văn của khoa học và quảng bá hình ảnh Việt Nam giàu trí tuệ, nhân ái và khát vọng phát triển. Ông cũng cảm ơn Hội đồng Giải thưởng vì tinh thần độc lập, trách nhiệm, góp phần làm nên uy tín của Giải thưởng.

Ông lưu ý bối cảnh thế giới đang đối mặt với nhiều biến động như biến đổi khí hậu, dịch bệnh, an ninh năng lượng và những rủi ro mới từ tiến bộ khoa học kỹ thuật và công nghệ mới. Trong bối cảnh ấy, khoa học chỉ phát huy sức mạnh khi được thúc đẩy bởi hợp tác quốc tế sâu rộng, bình đẳng và bền bỉ.

Chủ tịch Quốc hội cho biết Đảng và Nhà nước Việt Nam đã ban hành nhiều chủ trương mang tính lịch sử. Đó là đổi mới tư duy trong xây dựng và thực thi pháp luật, coi xây dựng pháp luật là “đột phá của đột phá”; phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; đẩy mạnh hội nhập quốc tế trong bối cảnh mới; phát triển kinh tế tư nhân, giáo dục đào tạo, y tế… Đặc biệt, trong đó Nghị quyết 57 xác định khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực trọng yếu của giai đoạn phát triển mới; Quốc hội thông qua Nghị quyết 193 để mở đường cho các cơ chế thử nghiệm đặc thù, tạo không gian sáng tạo rộng mở cho đội ngũ trí thức và doanh nghiệp.

Ông khẳng định Việt Nam mong muốn tăng cường hợp tác với cộng đồng khoa học thế giới trong nghiên cứu, trao đổi học thuật, đào tạo nhân lực chất lượng cao, chuyển giao công nghệ và triển khai mô hình phát triển xanh, bao trùm. Việt Nam sẵn sàng đồng hành với các quốc gia và tổ chức quốc tế, tiếp tục là điểm đến tin cậy của các nhà khoa học.

Chủ tịch Quốc hội nhắc lại quan điểm của Tổng Bí thư Tô Lâm rằng, phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là con đường sống còn; Việt Nam cam kết xây dựng môi trường pháp lý minh bạch, thuận lợi để các mô hình đổi mới sáng tạo phát triển hiệu quả và an toàn, đóng góp vào sự phát triển chung của khu vực và thế giới.

Công bố, vinh danh và trao 3 giải đặc biệt, mỗi giải trị giá 500 nghìn USD cho 3 hạng mục:

Giải Đặc biệt VinFuture 2025 dành cho Nhà khoa học đến từ các nước đang phát triển

Giải Đặc biệt VinFuture 2025 dành cho “Nhà khoa học đến từ các nước đang phát triển” cho Giáo sư María Esperanza Martínez-Romero (Mexico) vì những tiến bộ trong nghiên cứu sinh thái vi sinh vật và cơ chế cố định nitơ cộng sinh tại các hệ sinh thái nhiệt đới. Công trình của bà đã có ảnh hưởng sâu rộng trong lĩnh vực sinh thái học vi sinh vật thông qua việc nhấn mạnh vào sự đa dạng vi sinh, mối cộng sinh vượt ra ngoài cây họ đậu, và ứng dụng thực tiễn trong bối cảnh nguồn lực hạn chế.

Giáo sư Mary-Claire King (Hoa Kỳ) nhận Giải Đặc biệt VinFuture 2025 dành cho “Nhà khoa học nữ”

Giải Đặc biệt VinFuture 2025 dành cho “Nhà khoa học nữ” thuộc về Giáo sư Mary-Claire King (Hoa Kỳ) vì sự phát hiện gen BRCA1 liên quan đến nguy cơ ung thư vú và buồng trứng, đặt nền móng cho các xét nghiệm di truyền, chương trình tầm soát và điều trị theo hướng cá thể hóa. Việc xác định vị trí gen BRCA1 trên nhiễm sắc thể 17q21 vào năm 1990 - trước khi bộ gen người được giải mã - được xem là cột mốc lịch sử, khẳng định bản chất di truyền của nguy cơ ung thư và thay đổi cách tiếp cận phòng ngừa - điều trị trên toàn thế giới.

Giải Đặc biệt VinFuture 2025 dành cho Nhà khoa họcnghiên cứu các lĩnh vực mới

Giải Đặc biệt VinFuture 2025 dành cho “Nhà khoa học nghiên cứu các lĩnh vực mới” vinh danh 5 nhà khoa học: GS. Venkatesan Sundaresan (Hoa Kỳ), GS. Raphaël Mercier (Đức), TS. Emmanuel Guiderdoni (Pháp), TS. Imtiyaz Khanday (Hoa Kỳ) và TS. Delphine Mieulet (Pháp) vì những đổi mới trong phát triển các loại cây trồng lai có khả năng tự nhân giống. Cây lai có năng suất vượt trội so với cây bố mẹ nhưng việc sản xuất hạt giống lai cho cây lúa - nguồn lương thực chính của hơn một nửa dân số thế giới - lại phức tạp và tốn kém, khiến phần lớn nông dân khó có cơ hội tiếp cận. Nhóm nghiên cứu đã tạo ra hạt giống lúa mang các đặc tính ưu việt giống hệt cây mẹ thông qua tự thụ phấn, dựa trên những hiểu biết mới về sinh học phát triển và di truyền, giúp cải thiện năng suất, giảm chi phí hạt giống và thúc đẩy an ninh lương thực bền vững.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đã trao Giải thưởng chính VinFuture 2025 choTS. Douglas R. Lowy, TS. John T. Schiller, TS. Aimée R. Kreimer và GS. Maura L. Gillison

Đặc biệt, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đã trao Giải thưởng chính VinFuture 2025 (VinFuture Grand Prize) trị giá 3 triệu USD cho 4 nhà khoa học của Mỹ: TS. Douglas R. Lowy, TS. John T. Schiller, TS. Aimée R. Kreimer và GS. Maura L. Gillison vì những khám phá và phát triển vắc-xin HPV nhằm phòng ngừa các khối u do vi-rút papilloma ở người (HPV) gây ra. Các nghiên cứu nền tảng về protein capsid của vi-rút papilloma ở người do TS. Lowy và TS. Schiller thực hiện đã dẫn đến sự phát triển của các loại vắc-xin HPV hiệu quả cao, ngăn ngừa hàng triệu ca ung thư cổ tử cung, đặc biệt tại các quốc gia đang phát triển. Tiếp đó, phác đồ tiêm chủng liều đơn của TS. Kreimer - được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến nghị áp dụng - đã mở rộng đáng kể khả năng tiếp cận vắc-xin tới người dân.

Song song đó, các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm dịch tễ học của GS. Gillison và TS. Kreimer cũng xác định mối liên hệ giữa HPV và ung thư vùng đầu - cổ, một mối đe dọa ung thư đáng chú ý có thể giảm thiểu nhờ tiêm vắc-xin HPV. Thành tựu của họ đã, đang và sẽ tiếp tục cứu sống hàng triệu người trong nhiều thập kỷ tới.

Phát biểu tại buổi lễ, chủ nhân các giải thưởng bày tỏ xúc động và vinh dự được nhận giải thưởng quý giá này; gửi lời cảm ơn tới Quỹ VinFuture và cho rằng, Giải thưởng VinFuture là ý tưởng thực sự tốt đẹp, với mong muốn có được một thế giới tốt đẹp hơn, hệ sinh thái bền vững hơn, giúp tăng cường sức khỏe cho thế hệ con cháu tương lai; giải thưởng đã và sẽ thúc đẩy và truyền cảm hứng cho các thế hệ nhà khoa học.

Sau 5 mùa giải với những nỗ lực bền bỉ kết nối tinh hoa khoa học thế giới với cộng đồng khoa học Việt Nam, Quỹ VinFuture và Giải thưởng VinFuture không chỉ tạo cơ hội và động lực phát triển cho khoa học nước nhà; mà còn góp phần đưa Việt Nam trở thành điểm đến tin cậy của các nhà khoa học thế giới, nơi các giá trị sáng tạo được sẻ chia và lan tỏa mạnh mẽ vì sự thịnh vượng của nhân loại./.