Tôi đã nhìn rất lâu gương mặt Lương Anh Vũ - chàng thanh niên gầy gò với đôi mắt sáng đựng đầy khát vọng và nụ cười thân thiện, rạng rỡ trong bức ảnh em nhận bằng Tiến sỹ vào năm 27 tuổi tại Trường Đại học Griffith (Úc). Mẹ em là cô giáo Ngô Thị Lương, học cùng lớp cấp 3 với tôi. Trong buổi họp lớp 40 năm, cô ấy đã chia sẻ với chúng tôi niềm tự hào về con trai cô và, ngay lập tức, chúng tôi cũng cảm thấy tự hào và vui lây với niềm vui lấp lánh trong mắt bạn cùng những dự cảm tốt đẹp về những gì mà chàng Tiến sĩ trí tuệ nhân tạo 27 tuổi này sẽ tạo dựng nên trong tương lai…

Anh Vũ nhận bằng tiến sĩ tại Đại học Griffith. Ảnh: nhân vật cung cấp.

Vũ sinh năm 1995, là học sinh Trường THPT Chuyên Hà Tĩnh. Với thành tích học tập và rèn luyện xuất sắc nên năm học lớp 9, Vũ được vinh danh tại Đại hội Thi đua yêu nước tỉnh Hà Tĩnh. Năm lớp 11 và 12, Vũ liên tục đạt giải quốc gia về tin học và được tuyển thẳng vào Trường Đại học Bách khoa Hà Nội (nay là Đại học Bách khoa Hà Nội).

Tại đại học, Vũ lại tiếp tục gặt hái nhiều giải thưởng: Giải ba Olympic tin học khối siêu cúp - Đại học Bách khoa Hà Nội năm 2016; giải nhì lập trình đồng đội ACM/ICPC khu vực Đông Nam Á năm 2017; giải ba nghiên cứu khoa học của Viện Toán ứng dụng và Tin học năm 2018.

Qua buổi giới thiệu chương trình tiến sĩ Australia tại Viện Toán của trường, Vũ gặp gỡ TS. Nguyễn Tiến Thành - cựu sinh viên lớp Tài năng Toán Tin, chuyên viên nghiên cứu tại Đại học Robert Gordon (Scotland); GS. Alan Wee-Chung Liew - Viện trưởng Viện công nghệ thông tin và truyền thông, Đại học Griffith. Từ đó, anh quyết định đăng ký xét học bổng tiến sĩ ngành trí tuệ nhân tạo (AI).

Sau hơn 3 năm nỗ lực, dưới sự hướng dẫn của GS. Alan, anh đã hoàn thành chương trình học và trở thành tiến sĩ với đề tài luận án “Các kỹ thuật tiên tiến cho bài toán phân lớp dòng dữ liệu động và ứng dụng” (Advanced techniques for classification of non-stationary streaming data and applications).

Anh Vũ trong lễ tốt nghiệp. Ảnh: nhân vật cung cấp.

Nội dung của đề tài nhằm phát triển các phương pháp học máy mới cho phép học liên tục từ dòng dữ liệu, tức là dữ liệu đến bao nhiêu sẽ được dùng để huấn luyện mô hình bấy nhiêu nhằm khắc phục nhược điểm của các phương pháp học máy truyền thống, phải thu thập được một bộ dữ liệu đủ lớn để huấn luyện mô hình, và khi có dữ liệu mới sẽ phải gộp với dữ liệu cũ để huấn luyện lại từ đầu.

Trong thực tế, các dòng dữ liệu thường sẽ thay đổi phân phối rất thường xuyên và khó đoán, vì vậy, đề tài của Vũ cũng đề xuất các giải pháp mới để giúp mô hình phản ứng lại với các thay đổi này. Đề tài nghiên cứu vấn đề nền tảng nên có thể áp dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực, cụ thể là các bài toán dự đoán dòng dữ liệu, chuỗi thời gian, hoặc dữ liệu lớn. Ta sẽ gặp rất nhiều bài toán dạng này, ví dụ như các hệ thống giám sát, dòng dữ liệu tài chính, thời tiết, mạng xã hội...

Mặc dù đang sống và làm việc tại Úc, nhưng Vũ luôn mong muốn có thể đóng góp chút gì đó vào sự phát triển của Việt Nam. Nhận thấy nhu cầu chuyển đổi số ở Việt Nam là rất lớn, tuy nhiên, hầu hết các doanh nghiệp ở Việt Nam đều là vừa và nhỏ, nguồn kinh phí để chuyển đổi số còn rất eo hẹp nên cần có cách nào đó để tạo ra các sản phẩm với chi phí nhỏ, nhưng vẫn đủ chất lượng và đáp ứng nhu cầu đa dạng của các doanh nghiệp. Sau khi làm việc với một số lập trình viên tại Việt Nam, Vũ nhận thấy rằng, mã nguồn mở và hợp tác mở chính là lời giải cho bài toán này.

Anh Vũ đang lập trình EzyPlatform. Ảnh: nhân vật cung cấp.

Hiện tại, Vũ đang đóng góp cho tổ chức mã nguồn mở Young Monkeys tại Việt Nam thông qua dự án nền tảng có tên EzyPlatform, cho phép người dùng có thể tích hợp các thành phần để tạo ra các phần mềm mà không phải lập trình hoặc lập trình rất ít. Xa hơn nữa, Vũ muốn ứng dụng AI cho nền tảng này để có thể tự động lập trình để giúp người dùng giảm thiểu được từ 85% đến 100% các công việc liên quan đến kỹ thuật, giúp họ dễ dàng tạo ra các phần mềm đáp ứng mọi nhu cầu của mình.

Khi viết những dòng về Vũ, tôi tin một cách chân thành những ý tưởng của em sẽ trở thành hiện thực, rằng Vũ và các cộng sự sẽ phổ biến các sản phẩm mã nguồn mở và mang lại giá trị cho xã hội, cho Hà Tĩnh quê em, mảnh đất đang hiện hữu giấc mơ chuyển đổi số để phục vụ người dân và doanh nghiệp, đang xác định chuyển đổi số là động lực mạnh mẽ để phát triển kinh tế - xã hội.